KİT'lerin enerji ve ulaştırma sektörlerine yaptıkları yatırımlar dikkat çekti, en yüksek yatırım ise Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından gerçekleştirildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT), 2023 yılında yatırımlarını ciddi ölçüde artırdı. Geçen yıl sonunda KİT’lerin toplam yatırım tutarı %59,7'lik bir artışla 174,5 milyar liraya ulaştı. Bu rakam, 2023 yılı gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) %0,66’sına denk geliyor. KİT'ler, kamu yatırımlarının %26’sını tek başına gerçekleştirdi.
Enerji ve Ulaştırma Sektörleri Öne Çıkıyor
KİT’lerin sektörel bazda en çok yatırım yaptığı alan enerji oldu. Toplamda 129,2 milyar lira enerji sektörüne aktarılırken, ulaştırma sektörü için 39,3 milyar lira, tarım için ise 1,5 milyar lira yatırım yapıldı. Sanayi sektörüne yapılan yatırım 416 milyon lira, diğer alanlardaki yatırımlar ise 4,1 milyar lira olarak gerçekleşti.
En fazla yatırım yapan kuruluşlar arasında ilk sırada Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) yer aldı. TPAO, 2023 yılında toplam 74 milyar liralık yatırım yaptı. Onu, 28,9 milyar liralık yatırımla Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) ve 27,8 milyar liralık yatırımla Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) takip etti.
Katma Değer ve Mali Performans
KİT’lerin 2023 yılında yarattığı toplam katma değer 245,4 milyar lira olarak hesaplandı. Bu değer, bir önceki yıla kıyasla %168,2 oranında artış gösterdi. En yüksek katma değer yaratan kuruluş ise TEİAŞ oldu. TEİAŞ, 44,6 milyar liralık katma değer üretirken, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) 44,2 milyar lira, TPAO ise 31,1 milyar lira katma değer yarattı. En düşük katma değer ise TCDD tarafından sağlandı.
Faiz Dışı Açık 1 Trilyon 379,7 Milyar Liraya Çıktı
KİT'ler, 2023 yılı sonunda toplamda 1 trilyon 379,7 milyar lira faiz dışı açık verdi. Bir önceki yıl bu rakam 192,2 milyar lira seviyesindeydi. Faiz dışı fazla veren tek kuruluş Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) olurken, en yüksek faiz dışı açık TCDD’de kaydedildi. TCDD’yi, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (TŞFAŞ) takip etti.
Kârlılıkta Lider TEİAŞ
2023 yılında en yüksek dönem karını TEİAŞ elde etti. TEİAŞ’ın ardından en kârlı kuruluşlar TPAO, Eti Maden ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) oldu. Öte yandan, en fazla zarar açıklayan kuruluş ise TCDD oldu.