Şanlıurfa’nın kırsal bölgelerinde bir zamanlar kalay ustaları köy köy gezerek bakır kapları kalaylarken günümüzde bu meslek sayılı ustalar tarafından sadece kent genelinde yapılmakta. Kalay mesleği Türkiye’de olduğu gibi Şanlıurfa’da da son demlerini yaşıyor. Gelişen teknoloji ile birlikte gençler daha çok kolay mesleklere yönelirken, kalay ustaları ise çırak yetiştirmekte zorluk yaşıyor.
Kalaylama işlemi yapılırken ilk önce bakır kaplar bir ocak üzerine ısınmaya bırakılıyor. Bakır istenilen sıcaklığa ulaştığında halk arasında nişadır (Amonyak tuzu olarak bilinen amonyum klorür bileşiği) denilen beyaz toz halinde bulunan kimyasal madde serpilerek işlem gerçekleştiriliyor.
Bakırcılar Çarşısında 85 yaşındaki kalay ustası Hacı Mustafa Ozan tarafından kalaylanan bakır kapların şekillerine göre fiyatları da değişiyor. Büyük tabaklar 25 TL, leğen 300 TL ve küçük kaplar ise 15 TL’den kalaylanıyor.
Kentte kalay mesleğini devam ettiren Ozan, Kalaycılık mesleğinin eskiye oranla azaldığını, bakır kapların yerini çelik, alüminyum gibi kaplara bıraktığını söyledi.
“MESLEĞE FAZLA TALEP YOK”
85 yaşında olduğunu ve halen kalay mesleğini devam ettirdiğini söyleyen Hacı Mustafa Ozan, “Bakır’ı temizledikten sonra kalay işlemine geçiyoruz, nişadır dediğimiz beyaz toz halinde bir maddedir o olmayınca kalay tutmaz. Kalay mesleğine talep yok çünkü hem zor meslek hem de parası az herkes yapamaz zor olduğu için kollarımız yanıyor kimse gelip bunu yapmaz. Kalayın fiyatları değişiyor bir tabağı kalaylamak 15 TL büyük tabak 25 TL leğen 300 TL’ye kadar da fiyatları değiyor” dedi.
“BAKIR KAPLAR HEM SAĞLIKLI HEM DE FAYDALI”
Hacı Mustafa Ozan konuşmasının devamında, “Evlerde bulunan kaplar ne ise o kalay olur yemek tavası, tabak, su tası, tencere vardır eskiden her evde bir leğen büyük tencere, kaşık bulunuyordu. 75 senedir ben bu meslekte kalaycılık yapıyorum 10 yaşındayken geldim. Bakır kaplar hem sağlam hem de faydası var diğer tabaklar kirlenince lekeler çıkmıyor bir iki sefer yemek yapınca rengi değişiyor ama bakır öyle değil bir sene kullanırsın sonra getirip kalaylanırsa bir daha yeni olur” sözlerini sarf etti.
“İSTANBUL VE BURSA’DA Kİ LOKANTALARIN HEPSİ TEKRARDAN BAKIR KAPLARA DÖNDÜ”
Hacı Mustafa Ozan, “İstanbul ve Bursa’da ki lokantaların hepsi tekrardan bakır kaplara döndü. Cam tabak ve bardaklar hemen kırılıyor fakat bakır kaplar öyle değil. Haftada bir tıraş oluyor veriyor 300 TL bu bakıra senede 300TL veriyor hangisi bakır kaplar vücuda faydalı, millet yeni anladı şimdi de bakır pahalı anneler çeliği aldı sonra baktılar hepsi zararlı bakır faydalı. Bu bakırı bir sene kullanacaksın vereceğin 250 TL” diye konuştu.