Şüphesiz ekonomi dinamiklerinden en önemlisi şirketlerdir. Yapısal değişiklikleri olmakla beraber ülkemizde aile şirketleri ekonomi içerisinde büyük paya sahiptirler. Bir gün ekonomi bilgisine ve tecrübesine güvendiğim birisi bana ‘’Aile şirketleri kuruluşlarında tıpkı uçağın kalkışı gibidirler batarken de tıpkı uçağın inişi gibidirler’’ demişti. Zamanla bu öngörüsünün doğruluğunu gördüm.
Türkiye’ de kurulu şirketlerin %96’sını, KOBİ’lerin ise yüzde 99’ unu aile şirketleri oluşturuyor. Dünyadaki şirketlerin %75’e yakını aile şirketlerinden oluşuyor.
Ülkemizdeki aile şirketleri profesyonel yönetimden uzaklar. Genelde baba veya büyükbaba yönetim kurulu başkanı diğer aile üyeleri de yeteneklerine bakılmaksızın yönetim kurulu üyesi olmaktalar. Yönetim kurulu başkanı zamanla daha çok şirketi temsil etme görevi görürken. Yönetim kurulu üyesi aile fertleri şirketin idaresini üstlenirler.
Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) verilerine göre aile şirketlerinin ortalama ömrü 34 yıl. 34 yıl ortalama bir insan ömrünün neredeyse yarısına tekabül etmekte. Bu da demektir ki genel olarak aile şirketleri bir sonraki kuşağa geçmiyor. Ülkemizdeki en eski aile şirketleri dördüncü nesil aile bireyleri tarafından yönetilmekte olan ‘Hacı Bekir Vefa Bozacısı’ ve ‘Hacı Abdullah Lokantası’ dır.
Aile şirketleri yönetimin aile bireylerinde olmasından dolayı hızlı karar alıp uygulamaya koyabilirler. Oluşmuş bir ticari aile kültürü de aile şirketlerinin büyümesinde büyük rol oynar.
Aile içi çatışmalar, kaynakların aile bireyleri arasında adil bir şekilde dağıtılmaması, şirket yönetimi ve ticari hayatta yeteneksiz aile bireyleri maalesef aile şirketlerinin bir sonraki kuşağa geçmesini sağlayamazlar. Bazı aile şirketlerinde de aile bireyleri şirketin faaliyetini devam ettirmek istemeyip eğitim gördükleri alanda veya ilgi duydukları farklı bir alanda iş yaşamına devam etmek isteyebilirler.
Sürdürülebilir bir aile şirketi için şirket anayasası ve bağımsız denetim mekanizmaları devreye konulmalı. Gerekirse bu alanda profesyonel destek alınmalı.