Biberin acı olduğunu bildiğimiz halde neden ısrarla yemek istiyoruz?
Ya da neden doğada birçok bitki, hayvanları cezbederek çoğalmak için rengârenk ve güzel tatlara sahipken bizim çok sevdiğimiz biber acı tat veriyor?
Açıkçası bu sorduklarımdan birincisinin nedenini henüz bulabilmiş değilim ancak ikincisininse oldukça güzel gerekçeleri var. Konuya biberin içerisindeki acı kaynağı olan kapsaisin maddesinden bahsederek giriş yapalım. Biberde bulunan kapsaisin maddesi memelilerde ısı reseptörlerini uyararak beyne vücudun ısındığını ve bir an önce soğutması için devreye girmesi gerektiği uyarısını veren bir maddedir. Kapsaisin maddesi tat tomurcuklarında bulunan nosireseptörleri (ısı hissi oluşmasını sağlayan reseptörlerdir) uyarır. Dolayısıyla biber ağza alındığında kulaklarımızdan ateş çıkmasına sebep olan madde devreye girer ve ısı reseptörünü uyarır bunun sonucunda da beyin vücudu soğutma emri verir. Bu emirle birçoğumuzun bildiği burundan, gözlerden ve ağızdan salgılar üretilir, terlemeyle yüksek ısı düşülmeye çalışılır sonuç olarak kapsaisinin etkisi geçince biz de biraz rahatlarız. Kapsaisin maddesinin yarattığı bu etkiyle kısa süreli de olsa metabolizmayı hızlandırır, kalp atışını arttırır. Bu sebeple bir miktarda olsa kilo vermede etkili olduğu da şehir efsaneleri arasındadır. Evet, şehir efsanesi diyorum zira kimse kalkıp da zayıflamak için her gün kendini biberle yakmaz (en azından ben öyle düşünüyorum). Bütün bu etkilerine rağmen biz elbette acı biberden vazgeçmeyeceğiz. Aksine acı yedikçe daha çok yemek istemiyle saldırıyoruz iştahımız açıldığından olsa gerek.
Konuşmanın başında da belirttiğim gibi kapsaisin maddesi memelilerde ısı reseptörlerini uyarır. Bunun en güzel örneği ortalıkta biber yiyen keçi, koyun veya bir ineğe rastlamıyor olmamızdır. Siz hiç biber yediğinde yerinde duran veya rahatsız olmadan tüketebilen bir inek gördünüz mü? Elbette bu saydığım hayvanlar da insanoğlu gibi birer memeli olduğu için biberin acı etkisine maruz kaldığından rahatsız olacaktır. Çünkü biber de diğer tüm bitkiler gibi tohumlarının yayılmasını ister bundan dolayı tohumlarının memelilerin sindirim sisteminde eritilmesini istemediğinden, memelilerde acı etkisi yaratarak onları kendinden uzaklaştırır. Her ne kadar diğer memeliler bu etkisinden dolayı biberden uzak dursa da insanoğlu ısrarla biberden vazgeçmiyor. Mesela bir karga rahatlıkla biberi tüketebilir çünkü onların ağzında ısı veya acı etkisi yaratabilecek reseptörleri yok ayrıca sindirim sistemleri biberin tohumunu eritmez aksi takdirde tükettiği gibi çıkarır bu da tohumların yayılarak çoğalmasını sağlar. Bu sebepten dolayı biber bitkisi kendini memelilerden korumak için ısı reseptörlerini uyarır.
Tohumları yayılsın diye çabalayan biberden, neden insanlar özellikle Urfalılar uzak durmuyor? Bu soru da galiba ’’açıklanamayan hazlardan’’ bir tanesi.
Sağlıklı Günler Diliyorum.